برنامه‌ریزی درسی Curriculum Development



گونه شناسی برنامه های درسی

 

دکتر محرم آقازاده

dr.mo@yahoo.com

 

برنامه درسی پدیده ای است که با آن می توان بسیاری از جنبه های زندگی انسان را مدیریت کرد. هر اثری را که بتوان با برنامه درسی پدیدآورد وابسته به نحوه مدیریت یادگیرندگان به وسیله برنامه درسی است. هدف گزاری برای چگونگی بهره برداری از برنامه درسی برای مدیریت یادگیرندگان، گونه های خاصی از برنامه درسی را پدید می آورد.

در نوشتۀ پیشِ رو بر اساس برداشتی که می توان از مقاصد مربوط به مدیریت یادگیرندگان توسط برنامه های درسی داشت، هشت گونه از برنامه درسی معرفی شده است.

 

برنامه درسی پرسشگر Inquirer curriculum

            پرسشگری ناشی از میل انسان به دانستن، ماجراجویی و بازکردن افق هایی برای دید بیشتر است. میل به آگاهی است که ایجاد حرکت می کند و امکان حرکت را ایجاد می کند. خاصیت اصلی یک برنامه درسی پرسشگر هم همین است. این برنامه درسی تلا ش می کند، در درجه نخست یادگیرندگان را جرئت ورز بار آورد. سپس به آنان یاری کند برای یافتن پاسخی برای پرسش هایش با استفاده از ابزارها، مواد و منابع بکوشد. این نوع از برنامه های درسی را می توان در کشورهای دموکراتیک یافت. کشورهایی که در آن ها، برنامه های درسی ایدئولوژی محور و یا ت زده هستند نمی توان برنامه درسی پرسشگر یافت.

 

برنامه درسی ستایشگر Blandisher curriculum

            ستایشگری می تواند به صورت های مختلف و در زمینه های متفاوتی اتفاق بیفتد. در این جا منظور از ستایشگری، ستودن و چاپلوسی کردن از یک قدرت برتر است. قدرت برتر می تواند قدرت ارزشی، دینی، ایدئولوژیک و جکومتی باشد.

مأموریت نهایی برنامه درسی ستایشگر، کشاندن و رساندن یادگیرنده به نکته ای است که یادگیرنده خود را در شرایط رضایتمندی از ستایشگری بداند و پیوسته خود را پایین تر از فرد یا قدرت مقابل ببیند.

این دسته از برنامه های درسی در بیشتر کشورهای جهان سومی و به طور خاص در کشورهای ایدئولوژی گرا، توتالیتر(تمامیت خواه)، استبدادی و . به وفور یافت می شود.

 

برنامه درسی روایت گر Narrator Curriculum

            روایت بر اساس مشاهده شکل می گیرد. در واقع، روایت بیان اصلی از واقعیت ها بدون ارایه تفسیر است. از این رو، برنامه درسی روایت گر، برنامه درسی ای تلقی می شود که به یادگیرنده فرصت نمی دهد برداشت و درک خود از موضوع را ارایه دهد. در بهترین شرایط یادگیرنده باید آنچه را که مشاهده می کند به تصویر بکشد.

برنامه های درسی روایت گر برنامه هایی هستند که در آن ها سوگیری دیده نمی شود. این دسته از برنامه های درسی در کشورهای دموکراتیک یافت می شوند.

 

برنامه درسی گر Transgressor curriculum

            به معنای شکست حد و مرز است. هر کسی بر اساس نهاده های طبیعی، سرشتی و آموخته هایش حدودی دارد که به آن خود یا شخصیت اطلاق می شود.

برنامه درسی م برنامه های است که فروپاشی شخصیتی فرد را هدف قرار می دهد. مقصد نهایی این از دست برنامه های درسی از خود بیگانه سازی یادگیرندگان است.

برنامه های درسی ای که در حکومت های استبدادی نوشته می شوند دارای خاصیت سرکوب گری هستند.

 

برنامه درسی مستضعف ساز Oppressor curriculum

            آن چنان که از نام این برنامه درسی برمی آید، این برنامه بیشترین توان خوان را صرف به استضعاف کشاندن یادگیرنده می کند. از شاخص های اساسی این برنامه  درسی عادت دادن یادگیرندگان به بسنده کردن به وضع موجود است. مهم ترین استراتژی برنامه درسی مستضعف ساز ایجاد رعب در یادگیرندگان است؛ رعب از این که مورد غضب نیروی ماورایی، نیروی اجتماعی و حکومتی قرار می گیرند. در این برنامه های درسی اندیشیدن جای خود را به تقلید و پیروی می دهد.


 

برنامه درسی سرکوب گر Transgressor curriculum

            سرکوب در برابر خیزش قرار دارد. بر این اساس، برنامه درسی سرکوب گر، برنامه ای است که از خیزش و نضج توانمندی های اساسی یادگیرنده پیشگیری می کند. در برنامه درسی سرکوب گر مهم نیست که یادگیرنده به جای استعداد و توانش سرکوب شده اش چه چیز دیگری را قرار می دهد. عمده ترین چالشِ برنامه درسی سرکوب گر ایجاد فرصت از خود بیگانه شدن و تهی شدن از هویت است. برنامه های درسی ای که نسبت به هویت های فرهنگی و زبانی بی تفاوت که موضع خصمانه ای دارند در این دسته از برنامه های درسی قرار می گیرند.

 

برنامه درسی توانمند ساز Enabler curriculum

            بنیاد برنامه درسی توانمندساز بر این اعتقاد و تحلیل استوار است که یادگیرندگان دارای توانایی تحول و تبدیل شدن هستند و می توانند به صورت پیشاکنشی proactiveعمل کنند. برنامه های درسی توانمندساز پایه های خود را بر توانمندی های پایه ای یادگیرندگان قرار می دهند. توانمندی در این برنامه ها دارای نگاه کل گرایانه است؛ یعنی همه توانمندی های یادگیرنده را در نظر می گیرد و بر اساس همه توانمندی ها هم حرکت رو به جلو را برنامه ریزی می کند.

این دست از برنامه های درسی دارای ماهیت اگزیستانسیالیتسی هستند. از این رو، چنین برنامه هایی را جایی می توان یافت که باور به یگانه بودن انسان در کل و هر فرد به طور خاص وجود دارد.

 

برنامه درسی خنثی Neutral curriculum

            برنامه درسی خنثی در اصل برنامه ای بی ثمر است. این برنامه های درسی به اندازی پیش نمی روند که بتوانند تحول اساسی در رشد یادگیرنده ایفا کنند. در واقع، محرک هایی که این برنامه های درسی در قالب تجارب یادگیری فراهم می آوردند یادگیرنده را به آستانه تحریک نمی رسانند. از این روی، این نوع برنامه های درسی را می توان به نام برنامه درسی سترون یا بی ثمر هم معرفی کرد.

نمونه هایی از این برنامه های درسی را می توان در برخی کشورهای برنامه درسی کنترل جمعیت، برنامه های درسی برابری و تساوی جنسیتی، برنامه های درسی تفاهم بین المللی و . دانست.

 

تدقیق در واقعیت برنامه درسی و کارکرد آن ها می تواند گونه های دیگر از برنامه های درسی را هم به نمایش بگذارد. در این نوشتار تلاش شده است کارکردهای برنامه های درسی مورد توجه قرار گیرد. در این میان، عمده کوشش بر بازنمایی مدیریت یادگیرنده توسط برنامه درسی بوده است.

 

 

برگرفته از وبلاگ      http://teachinglearning.mihanblog.com/


خلاصه کتاب "برنامه درسی به سوی هویت های جدید" شرحی برنظرات معاصر برنامه درسی تألیف دکتر کورش فتحی واجارگاه

برنامه درسی بسوی هویت های جدید


برداشت های سنتی

1-برنامه درسي بعنوان مجموعه‌اي از دروس يا برنامه‌اي براي مطالعه 

2- برنامه درسي به عنوان فهرست رئوس مطالب:

3- برنامه درسي بعنوان محتوا يا موضوع درسي

4- برنامه درسي بعنوان برنامة زماني براي تدريس دروس

5- برنامه درسي بعنوان نتايج يادگيري مورد انتظار

6ـ برنامه درسي بعنوان يك طرح

 تعاریف جدید

     برنامه درسي بعنوان بازتوليد فرهنگي

    برنامه درسي بعنوان مجموعه‌اي از تجارب يادگيري

      برنامه درسي بعنوان وظايف و مفاهيم مجزا يا مجموعه‌اي از هدف‌هاي عملكردي

     برنامه درسي بعنوان يك عامل براي بازسازي اجتماعي

     برنامه درسي بعنوان شيوه تفكر

      برنامه درسي به عنوان currere


دیدگاه هـــــــــــــــای برنامه درسی

تعریف برنامه درسی عبارت است از مجموعه ای از تصمیم های از پیش گرفته شده و مسیر شناخته شده ای که یادگیرندگان براساس تشخیص برنامه ریزان باید طی کنند ، تکیه دارد . این مجموعه از تصمیم ها ، در سند برنامه درسی با چهارچوب و راهنمایی برنامه درسی منعکس می شود که برای یک درس خاص ، یک پایه تحصیلی یا یک دوره تحصیلی در نظر گرفته است . برخی تصمیم گیریها درباره یک عنصر ، نتایج یادگیری و برخی دیگر محتوا را در حوزه کار برنامه ریزان درسی بحساب آورده اند . کلاین نه عنصر را که عبارتند از : هدفها ، محتوا ، فعالیتهای یادگیری ، روشهای تدریس ، مواد منابع یادگیری ، ارزشیابی ، زمان فضا و گروه بندی ، را به عنوان عناصر تشکیل دهنده برنامه درسی معرفی کرده اند ( مهر محمدی ، 1381، ص 46ـ48).
گودلد ، ایزنر ( 1994، ص 32 ) در مجموع برنامه درسی را در برگیرنده تصمیم در خصوص چهارعنصر ، هدفها ، محتوا ، روش و ارزشیابی قلمداد می کنند.

http://falshbaner.persiangig.com/image/nazar/45.gif


وم برنامه ریزی درسی

همان طور که می‌دانید، در سیستم نوین تدریس، اگر بخواهید در پوشش تمام زمینه‌های برنامه ی دروس سراسری موفق باشید، برنامه ریزی کامل یک ضرورت محسوب می‌شود. صرف وقت زیادی در این راستا تبدیل به طبیعت دوم شما خواهد شد. البته مواظب باشید که جایی برای مانور نیز باقی بگذارید- آموزگاران موقعی بهترین عملکرد خود را ارائه می‌دهند که واقعاً به موضوع درسی علاقه‌مند باشند و یا برای تفهیم مبحثی که پرداختن به آن، به ویژه در آن روز، حائز اهمیت است، از گوشه و کنار شاهد و مثال می‌آورند. به خود آزادی عمل بدهید تا برنامه ی کاری خود را در جهت واکنش نشان دادن به موضوعات روز تنظیم کنید، و با تلفیق آنچه دانش آموزان باید بیاموزند و آنچه شما به آن علاقه دارید، از کار خود لذت ببرید.
1- اگر چه یک برنامه ریزی کلی برای طول دوره آموزش لازم است، اما عاقلانه نیست که طول دوره برنامه ریزی دقیق خود را به بیش از چند هفته تعمیم دهید. زیرا اگر چنین کاری کنید، ممکن است شرایط تغییر یابد و برنامه ریزی شما تناسب خود را از دست بدهد. یکی از مشخصات برنامه ریزی خوی، انطباق پذیری آن است.
2- قبل از شروع برنامه ریزی، ابتدا از خود بپرسید چه مهارت‌هایی را شما باید یاد بدهید و چه چیزهایی را باید خود دانش آموزان یاد بگیرند. هر چند باشد، آموخته‌های آنان است که مبنای هر برنامه ی آموزشی را تشکیل می‌دهد.
3- اطمینان حاصل کنید که اهداف و نکات آموزشی مورد نظر خود را به وضوح بیان نمایید. شاید بهتر باشد پس از ادای جمله در واقع این برای شاگردان من مهم است»به این اهداف و نکات اشاره کنید.
4- سطح توانایی مورد انتظار از دانش آموزان را از قبل پیش بینی کنید. مطمئن شوید برنامه ریزی شما به شاگردان خیلی زرنگ اجازه رشد بدهد، و همچنین نیاز شاگردانی را که توانایی کمتری دارند برطرف نموده و توانایی‌های آن‌ها را افزایش دهد.
5- نحوه ارزشیابی خود را هرچه زودتر مشخص کنید. شیوه‌های مورد نظر خود را برای ارزشیابی مشخص نمایید. مطمئن شوید مواردی را که برای ارزشیابی در نظر دارید، با اهدافی که برای دانش آموزان در نظر گرفته‌اید به وضوح در ارتباط باشند. در روند ارزشیابی خود تنوع ایجاد کنید تا به شاگردانی که از قابلیت‌های متفاوتی برخوردارند، فرصت عرض اندام در یکی از گونه‌های ارزشیابی خود داده باشید.
6- نتایج مورد نظر را مشخص کنید. بهترین راه برای این کار آن است که به شاگردان نشان دهید از آن‌ها چه انتظاری دارید. بررسی کنید که کدام یک از نتایج قابل ارزشیابی است و چه نمره ای باید برای آن قائل شد.
7- در موقعیت‌های مناسب به موضوعات و مطالب غیر درسی بپردازید. هرگاه موقعیت ایجاب کرد، به مطالبی در زمینه ی تساوی فرصت‌ها، اقتصاد، اطلاعات بازرگانی و شهروندی بپردازید و موضوعاتی را که به برنامه کلاسی شما مربوط می‌شوند، ‌مهم‌تر جلوه دهید.
8- مشخص کنید چه منابعی را در چه موقعی نیاز دارند. بهترین موقع برای انجام این کار در مرحله برنامه ریزی است،‌ زیرا در آن هنگام می‌توانید زمانی را برای یافتن منابع خاصی که به اهداف دانش آموزان و نتایج علمی مربوط می‌شوند، اختصاص دهید.
9- برای رسیدن به اهداف آموزشی خود مهلت تعیین کنید. در اغلب موارد بهتر است در نیمه اول سال تحصیلی، ‌بیشترین حجم ممکن از مطالب درسی خود را پوشش دهید. با این کار وقت کافی خواهید داشت تا قبل از امتحانات نهایی، ‌دروس را دوره کرده و آمادگی شاگردان را افزایش دهید.
10- غرایز حرفه ای و تجارب خود را به کار گیرید. وقتی بر اساس یک فرمول به تدریس می‌پردازید، در شما به راحتی احساس بی ارزشی و بی اختیاری ایجاد می‌شود. اما اغلب، ‌با کمی برنامه ریزی می‌توانید برای تدریس یک موضوع برای خود قالبی تهیه کنید، ‌و آن را حتی با محکم‌ترین ساختار‌های آموزشی قابل رقابت سازید.


منبع: براون، سالی و همکاران، (1387)، مهارتهای مهم تعلیم و تعلم، سعید خاکسار، تهران، نشر موزون، چاپ دوم


آخرین ارسال ها

آخرین جستجو ها

دوکا شیعه عاشورایی سئو ویژن تمام هستی من روژیــــــــــن دانلود فیلم و آهنگ وبلاگ اختصاصی محمد آهنگر داودی بلاستوسیستی در حال تکوین مکث سیاسی محتاج عشق مهر فایل